Is er urgentie bij preventie?

Preventie krijgt steeds meer aandacht in de zorgwereld en de noodzaak van het inzetten van preventie wordt door veel partijen gevoeld. Met preventie worden alle activiteiten bedoeld die als intentie hebben om mensen gezond houden door hun gezondheid te bevorderen en te beschermen, en ziekten en complicaties van ziekten te voorkomen of in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen. Dit zien we ook terug in één van de vier doelen van het zorgstelsel in Nederland: ‘Het voorkomen van ziekten en daarmee zorggebruik’. Preventie dus. Maar is er wel urgentie bij het inzetten van preventie?

Gelukkiger in goede gezondheid

Preventie begint met de gezondheid van mensen. Naast het beschermen en bevorderen van de gezondheid op zichzelf, is een groot deel van preventie het verkleinen van de kans op extra aandoeningen voor risicogroepen of deze aandoeningen zo snel mogelijk op te sporen. Dit is belangrijk, omdat lichamelijke en psychische aandoeningen elkaar kunnen beïnvloeden. Ook kan de behandeling of medicatie van de ene aandoening de andere verergeren. Dit leidt veelal tot een kortere levensverwachting. De aanwezigheid van meerdere aandoeningen maakt de zorg ook een stuk ingewikkelder.

Zonder preventie zullen meer mensen ziek(er) worden, wat vaak gepaard gaat met pijn, ongemak en hogere kosten. Ook neemt ziek zijn tijd in beslag die je liever aan andere dingen zou willen besteden, zoals je familie en vrienden, hobby’s of je werk. Dit alles vermindert de kwaliteit van leven van de patiënt. Preventie is dus nodig om de kwaliteit van leven hoog te houden.

Geen handen om je te verzorgen

Een toename van patiënten en/of gezondheidsproblemen heeft niet alleen impact op de patiënt zelf. Om meer patiënten te behandelen is er meer zorg nodig, waar meer personeel aan te pas komt. En dit terwijl het personeelstekort in de zorg groot is (zie blogs Personeelstekort). In 2018 werkten 1 op de 7 mensen in de zorg. De verwachting is dat er in 2040, als we niks veranderen, 1 op de 4 mensen nodig zijn in de zorg. Dit is onmogelijk en onwenselijk, gezien andere sectoren ook voldoende deskundigen nodig hebben. Een groei in het personeelstekort zal de kwaliteit van zorg voor de patiënt verminderen. Eén van de manieren om dit personeelstekort aan te pakken is om de vraag naar zorg af te remmen, door middel van preventie dus.

Geld voor de vergrijzing

Een ander groot probleem in de zorg is de vergrijzing van de bevolking. In theorie is het voor het zorgstelsel geen probleem als het aandeel ouderen in de totale bevolking toeneemt, mits de ouderen gezond blijven. De stijging in levensverwachting speelt hier ook een rol in; deze stijging moet gecompenseerd worden met een langere goede gezondheid. Als ouderen gemiddeld een jaar extra volle gezondheid ervaren, maar twee jaar langer leven in slechte gezondheid, dan stijgt de zorgvraag alsnog. Als we niet hard werken aan het bevorderen van de gezondheid van ouderen, zal ons huidige zorgstelsel de zorgvraag van de vergrijzing niet aankunnen (zie bijvoorbeeld dit verslag). Naast de stijging in personeelstekort, is het ook de vraag of de zorg betaalbaar blijft. 

Ons zorgverzekeringsstelsel is gebouwd op het solidariteitsprincipe. Dat betekent dat mensen meer betalen dan ze nodig hebben wanneer ze gezond zijn, zodat mensen die ziek zijn en veel zorg nodig hebben daar toegang tot kunnen krijgen. Als vergrijzing betekent dat er in verhouding steeds minder ‘betalende’ gezonde mensen zijn, dan zullen de premies omhoog gaan tot dit niet meer houdbaar is. Met preventie kunnen we zorgen dat de solidariteit blijft bestaan, doordat de verhouding tussen betalers en ontvangen niet extreem groot wordt.

Overzicht

We kunnen niet meer zonder preventie

Het behalen van het doel van het zorgstelsel in Nederland, ‘Het voorkomen van ziekten en daarmee zorggebruik’, is er dus niet voor niets. We hebben gesproken over de kwaliteit van leven, het personeelstekort, en het verzachten van de gevolgen van vergrijzing. Met name de laatste twee onderwerpen zorgen ervoor dat er urgentie zit achter het inzetten van preventie. Hoe langer we wachten, des te groter wordt de impact van het personeelstekort en de vergrijzing. Uiteraard is preventie in de praktijk lastiger dan in theorie. Zo worden de preventieve maatregelen tijdens de COVID-19 pandemie ook als levenskwaliteit verlagend ervaren. Zoals met alles, is het een zoektocht naar balans. 

Nu we een beter beeld hebben waarom preventie nodig is, willen we natuurlijk graag weten wat verschillende partijen in de zorg (al) doen om preventie in te zetten in het Nederlandse zorgsysteem. Dit vertelt Izel in de volgende blog!

Wil je meer doen met preventie in de zorg, maar weet je niet zo goed waar je moet beginnen? De hele zomer staat bij Zorgstelsel Unpacked in het teken van preventie. Wil je niks missen? Meld je dan hier aan.