Hebben we het wel over hetzelfde als we het over preventie hebben?

In de zorg praten we vaak met elkaar over preventie, maar hebben we het eigenlijk wel over hetzelfde? Ikzelf denk gelijk aan gezonde voeding en voldoende beweging als ik het woord preventie hoor. Anderen denken wellicht aan vaccinaties of aan het voorkomen van burn-outs. Stuk voor stuk zijn dit allemaal elementen die we onder de noemer preventie kunnen zetten. 

Er zijn in elk geval al meerdere doelen

Preventie heeft als hoofddoel ervoor te zorgen dat mensen gezond blijven. Aan dit doel wordt gewerkt door enerzijds de gezondheid te bevorderen en anderzijds de gezondheid te beschermen. Bovendien wordt preventie ingezet om ziekten en complicaties van ziekten te voorkomen of in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen. Het hoofddoel van preventie kan zo in drie subdoelen verdeeld worden:

1. Ziektepreventie gericht op het voorkomen of vroegtijdig signaleren van ziekten.

2. Gezondheidsbevordering gericht op het bevorderen van een gezonde leefstijl en een gezonde sociale en fysieke omgeving.

3. Gezondheidsbescherming gericht op het beschermen van de bevolking tegen gezondheidsbedreigende factoren.

In de zorg zien we dat veel zorgaanbieders geneigd zijn zich vooral te richten op patiënten die al een aandoening hebben of een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van gezondheidsproblemen. Preventie omvat echter veel meer dan alleen dat.

Preventie in alle vormen en maten

Er zijn in de zorg grofweg drie indelingen van preventie in gebruikt, namelijk naar 1) doelgroep, 2) fase van ziekte, en 3) methode van uitvoering. De volgende factsheets maken inzichtelijk hoe deze indelingen eruitzien.

Preventie naar doelgroep

Preventie is vaak gericht op een specifieke doelgroep van mensen die extra bescherming nodig hebben of meer risico lopen om ziek te worden. De doelgroepen worden onderscheiden naar het ziektestadium: van de gezonde bevolking tot mensen met een ziekte. De doelgroepen kunnen zowel de hele bevolking als individuen omvatten.

Preventie naar fase van ziekte

Ook kan een indeling van preventie gemaakt worden naar aanleiding van het stadium van een ziekte waarin een patiënt zich bevindt. Preventie naar de fase van een ziekte is ingedeeld in primaire, secundaire en tertiaire preventie. Deze indeling is specifiek afkomstig uit de gezondheidszorg.

Preventie naar interventiemethode

Tot slot kunnen preventiemaatregelen worden ingedeeld naar de methode die wordt gebruikt. Een indeling die in Nederland veel gebruikt wordt, is de indeling die de Handreiking Gezonde Gemeente hanteert. Deze handreiking onderscheidt vijf methoden als handvatten voor het lokale preventiebeleid.

Nee, we hebben het dus niet altijd over hetzelfde

Als we het over preventie hebben, is de kans aanwezig dat we het dus niet altijd over hetzelfde hebben. In de praktijk worden verschillende begrippen door elkaar heen gebruikt. Daarom is het belangrijk om te weten over welke soort(en) preventie je het hebt als je een gesprek voert. 

Nu we een duidelijk overzicht hebben van de verschillende vormen van preventie, kunnen we een stapje verder: waarom is preventie belangrijk? Hoe wordt preventie ingezet en door wie worden al deze verschillende vormen toegepast in de praktijk? Aniek en ik zullen ons de komende weken buigen over deze en andere preventie gerelateerde vragen. Zin in! 

Wil je meer doen met preventie in de zorg, maar weet je niet zo goed waar je moet beginnen? De hele zomer staat bij Zorgstelsel Unpacked in het teken van preventie. Wil je niks missen? Meld je dan  hier aan.